Câu nói "Câu hỏi 'Tôi là ai?' sẽ dẫn bạn về cội nguồn thực sự của mình" của Ramana Maharshi là một lời dạy nổi tiếng trong triết lý của ông, thể hiện sự quan trọng của việc tự vấn và tìm hiểu bản chất chân thật của bản thân. Để hiểu rõ câu nói này, chúng ta cần đi sâu vào quan điểm của Ramana Maharshi về việc khám phá bản thể và phương pháp "câu hỏi" mà ông sử dụng để dẫn dắt người hành giả đến sự giác ngộ.
Cốt lõi của sự tự nhận thức nằm ở câu hỏi "Tôi là ai?" (Who am I?), mà Ramana Maharshi đề xuất như một phương pháp thiền định giúp con người quay trở về với bản chất thật sự của mình. Đây không chỉ là một câu hỏi mang tính triết lý mà còn là một câu hỏi thực tế và nội tâm. Khi một người thực sự tự hỏi "Tôi là ai?", họ bắt đầu quá trình nhìn sâu vào chính mình để khám phá sự thật về bản thể, thay vì tìm kiếm câu trả lời từ bên ngoài.
Ramana Maharshi nhấn mạnh rằng câu hỏi này không phải để tìm một câu trả lời đơn giản hay mang tính lý thuyết, mà là một phương pháp thực hành. Người hành giả cần liên tục tự hỏi "Tôi là ai?" trong tâm trí để gỡ bỏ những lớp vỏ bọc của cái tôi giả tạo, từ đó mở ra khả năng nhận thức sâu sắc hơn về bản thể thực sự của mình. Khi quá trình này diễn ra, họ sẽ nhận ra rằng những gì họ nghĩ là "tôi" – như cơ thể, suy nghĩ, cảm xúc và thậm chí cả trí tuệ – đều là những biểu hiện tạm thời, không phải là bản chất thật sự của chính họ.
Theo Ramana Maharshi, bản thể thật sự của mỗi người không nằm ở thân thể hay tâm trí, mà là Atman – linh hồn vĩnh cửu, bất biến và vượt ngoài mọi sự giới hạn của thế gian. Khi con người nhận thức được Atman này, họ sẽ vượt qua tất cả các khái niệm về "tôi" và "cái khác", đạt đến trạng thái nhận thức siêu việt mà ông gọi là self-realization (tự giác ngộ).
Câu hỏi "Tôi là ai?" không đơn thuần giúp chúng ta tìm hiểu về một cá nhân riêng biệt, mà còn giúp ta nhận ra rằng cái tôi mà chúng ta thường xem như một thực thể độc lập – cái tôi có thể cảm nhận, suy nghĩ và hành động – thực ra chỉ là một phần nhỏ của một thực tại lớn hơn. Khi một người thực sự suy ngẫm về câu hỏi này, họ sẽ dần nhận ra rằng không có sự phân biệt giữa "tôi" và "người khác"; tất cả chỉ là những biểu hiện khác nhau của cùng một thực thể tối thượng.
Ramana Maharshi không chỉ khuyên con người suy ngẫm về câu hỏi này, mà còn hướng dẫn họ thực hành thiền định để tìm ra câu trả lời trực tiếp. Trong quá trình thiền, người thực hành học cách buông bỏ những suy nghĩ hỗn loạn và cảm xúc rối ren để đạt đến trạng thái "tĩnh lặng trong tâm". Chính trong sự tĩnh lặng này, câu hỏi "Tôi là ai?" sẽ mở ra cánh cửa để họ nhận ra bản thể chân thật của mình.
Một trong những nguyên tắc quan trọng nhất trong triết lý của Ramana Maharshi là không tìm kiếm sự thật bên ngoài chính mình. Ông khẳng định rằng mọi sự giác ngộ và hiểu biết về bản thể đều đã có sẵn trong mỗi con người. Chỉ cần quay về với bản thân, loại bỏ những ảo tưởng và vô minh, người ta sẽ nhận ra sự thật vĩnh cửu đã luôn hiện hữu trong chính mình.
Khi một người thực hành câu hỏi "Tôi là ai?" và tiếp tục đào sâu vào nội tâm, họ sẽ nhận thức rằng bản thể của mình không phải là một cái tôi hạn chế trong thân xác hay một cá nhân riêng biệt, mà là Atman – phần không thể tách rời của Brahman, thực tại tối thượng, vô hình và vĩnh cửu.
Sự nhận thức này không chỉ là một khái niệm trừu tượng, mà là một trải nghiệm trực tiếp. Trong khoảnh khắc tự giác ngộ, người hành giả nhận ra rằng họ không còn bị ràng buộc bởi những giới hạn của cái tôi cá nhân. Họ hiểu rằng mình không chỉ là một cá thể nhỏ bé, mà là một phần của một sự thật vĩ đại, bao trùm tất cả. Đây là sự giải phóng khỏi ảo tưởng về cái tôi tách biệt và tiến đến một trạng thái nhận thức hợp nhất với vũ trụ.
Câu hỏi "Tôi là ai?" không chỉ là một công cụ để tìm kiếm câu trả lời, mà còn là một phương tiện giúp con người loại bỏ vô minh. Quá trình liên tục tự vấn sẽ giúp xóa bỏ những định kiến và quan niệm sai lầm về bản thân, dẫn dắt họ đến sự nhận thức về bản thể cao hơn.
Khi một người đạt đến trạng thái giác ngộ, họ không còn xem mình là một cá thể độc lập, mà nhận ra mình là một phần không thể tách rời của vũ trụ. Đây chính là "cội nguồn thực sự" mà Ramana Maharshi nhắc đến – nơi mà không có sự phân biệt giữa bản thân và vạn vật, nơi mọi sự tồn tại đều hòa quyện vào nhau trong một thực tại duy nhất.
Câu hỏi "Tôi là ai?" không chỉ dành cho những người tìm kiếm sự giác ngộ mà còn có thể áp dụng trong cuộc sống hàng ngày. Khi đối mặt với khó khăn, sự tự vấn này giúp con người nhận ra rằng họ không phải là những cảm xúc tiêu cực thoáng qua, mà là một phần của sự sống vô tận.
Việc liên tục tự hỏi "Tôi là ai?" giúp con người phát triển một nhận thức sâu sắc hơn về sự thật tối thượng. Họ sẽ không còn bị cuốn vào những điều tạm bợ và bề ngoài, mà thay vào đó, sống một cuộc đời với sự tự do và an lạc thực sự.
Câu nói "Câu hỏi 'Tôi là ai?' sẽ dẫn bạn về cội nguồn thực sự của mình" của Ramana Maharshi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tự vấn bản thân trên con đường tìm kiếm sự giác ngộ. Câu hỏi "Tôi là ai?" không chỉ là một bài tập tư duy, mà là chìa khóa mở ra cánh cửa của sự tự nhận thức. Khi con người thực sự đi sâu vào câu hỏi này, họ sẽ nhận ra rằng bản thể thực sự của mình không phải là cái tôi nhỏ bé và tạm thời, mà là Atman – phần không thể tách rời của thực tại tối thượng, Brahman.
Qua thực hành thiền định và sự quán chiếu nội tâm, con người có thể tìm ra câu trả lời cho câu hỏi này không phải bằng lý thuyết, mà bằng chính trải nghiệm sống động của họ. Khi đạt đến sự giác ngộ, họ sẽ nhận ra cội nguồn thực sự của mình – một cội nguồn vĩnh cửu, bất diệt, không tách rời khỏi vũ trụ.